Avrupa Birliği’nin Kurumları

Avrupa Birliği içerisinde bulunan kurumlar Avrupa Birliği Antlaşmasının 13. Maddesinde belirtilmektedir.

Avrupa Parlamentosu

Avrupa Parlamentosu’nun işleyişi ile ilgili bilgiler 14. Maddede bahsedilmektedir. Avrupa Parlamentosu, Konsey ile birlikte, birliğin yasama ve bütçe işlevlerini yerine getirmektedir. AB üye devletlerin vatandaşları tarafından doğrudan beş yılda bir yapılan seçimler ile parlamento seçimleri gerçekleştirilmektedir. Seçilen vekiller ülkelerinin görüşlerini temsil etmemektedirler. Kendilerine oy veren tüm Avrupa vatandaşlarının siyasi görüşünü temsil etmektedirler. Parlamento, 7 siyasi parti grubundan ve bağımsız üyelerden oluşmaktadır. Günümüzde son parlamento seçimleri 2019 yılında gerçekleştirildi. Parlamento, bugün için Avrupa Birliği’ne üye 27 devletin toplamda 705 temsilcisinden oluşmaktadır. Bu rakam, 704 üye ve bir Başkanı içermektedir. Parlamento temsilci sayıları ülkelerin nüfus oranına göre tespit edilmektedir. Antlaşma içerisinde belirtilen maddeye göre üyelerin sayısı, başkan hariç, 750’yi geçememektedir. Vatandaşların temsili, üye devlet başına en az altı üye olmak kaydıyla, azalan şekilde orantılı olarak sağlanmaktadır. Hiçbir üye devlet 96’dan fazla sandalyeye sahip olamamaktadır. Parlamento içerisinde kararlar oy birliği usulü ile alınmaktadır.

Avrupa Komisyonu

Komisyon ile ilgili temel bilgiler AB antlaşmasının 17. Maddesinde belirtilmektedir. Birliğin yasama sürecinde öncü rol alan ve AB müktesebatında yürütme organı olarak sorumlu olan kurumdur. Bütçeyi uygulamaktan, programları yönetmekten ve idari denetimden sorumlu kurumdur. Komisyon her üye devletten bir temsilci olmak üzere yirmi yedi üyeden oluşmaktadır. Üyeler tamamen kurum ve kuruluşlardan bağımsız hareket etmektedir. Bu üyelere komiser denilmektedir. Komisyon üyelerinin görev süresi beş yıldır. Bu üyelerin her biri AB politikalarından sorumludur. Komisyon üyeleri, görev süresi boyunca üye devletler tarafından görevden alınamamaktadır. Komisyon başkanı Avrupa Birliği Zirvesi tarafından belirlenmekte ve ataması Avrupa Parlamentosu’nun onayı ile yapılmaktadır. Komisyon aynı zamanda birlik içerisinde hukukun uygulanmasında denetleme vazifesi görmekte ve birliğin dış temsilini de sağlamaktadır. Gerekli gördüğü yerde AB hukuku ihlali gerekçesi ile üye devleti Avrupa Birliği Adalet Divanı önüne çıkarabilmektedir. Ayrıca Avrupa Parlamentosuna karşı grup olarak sorumludur.

Avrupa Birliği Konseyi

Birliğin konsey ile ilgili temel bilgileri AB antlaşmasının 16. Maddesinde yer almaktadır. Konsey, üye devletlerin özellikle ekonomi olmak üzere dış politika, güvenlik olmak üzere birçok alanda birlikte politika üretme noktasında karar almalarını sağlamaktadır. Aynı zamanda Birlik içerisindeki devletlerin ulusal çıkarlarını temsil ettiği kurumdur. Konsey üyeleri, üye devletlerin bakan düzeyinde temsilcilerinden oluşmaktadır. Konsey de esas karar alma usulü nitelikli çoğunluktur. Ancak oybirliği ve oy çokluğu usulü de gerekli görüldüğü takdirde uygulanmaktadır.

Avrupa Birliği Adalet Divanı

Adalet Divanı ile ilgili temel bilgiler AB antlaşmasının 19. Maddesinde belirtilmektedir. Adalet Divanı, Genel Mahkeme ve İhtisas mahkemeleri olmak üzere üç yapıdan oluşan Birliği’nin yargı organıdır. Adalet Divanı, birlik içerisindeki her devlette hukuku koruma altına almaktadır ve bu noktada üye devletleri denetlemekle görevlidir. Aynı zamanda Birliğin yapmış olduğu antlaşmaların üye devletler tarafından aynı şekilde yorumlanmasını ve uygulanmasını sağlamaktır. Adalet Divanı’nda her üye devletin görevlendirdiği görev süresi 6 yıl olan bir hakim aynı zamanda genel mahkemede de her üye devletin görevlendirdiği en az bir hakim yer almaktadır.

Avrupa Sayıştayı

Avrupa Birliği’nin tüm gelir ve gider hesaplamalarının yapıldığı ve denetlendiği kurumdur. Her üye devletin temsilcisinin yer aldığı üyelerden oluşmaktadır. Üyelerinin bağımsızlığı ve tarafsızlığı teminat altına alınmıştır. Üyeler, Konsey tarafından Parlamentoya danışıldıktan sonra, 6 yıl görevlendirilmektedir.

Avrupa Merkez Bankası

Birlik içerisinde tüzel kişiliğe sahip bağımsız bir kurumdur. Bu kurum para birimi olarak Avro’ yu kullanan AB üyesi ülkelerin fiyat istikrarını sağlamaktır. Birliğin para politikasının oluşturulduğu kurumdur. Aynı zamanda para birimi olarak Avro’yu kullanan ülkelerin kağıt para basımına izin verme konusunda tek yetkili kurumdur.

Avrupa Birliği Zirvesi

Avrupa Birliği Zirvesi ile ilgili temel esaslar AB antlaşmasının 15. Maddesinde yer almaktadır. Birliğin gelişiminde, siyasi politikaların ve temel önceliklerin belirlenmesinde oldukça önemli rol oynar. Birliğin siyasi ve yönlendirici gücü olarak da belirtilmektedir. Üye devletlerin devlet başkanları veya başbakanları ile Avrupa Birliği Zirvesi Başkanı ve Avrupa Komisyonu Başkanı’nın katılımı ile yılda dört defa gerçekleştirilir. Zirve içerisinde kararlar konsensüsle alınmaktadır. Zirve başkanı nitelikli çoğunluk seçimi ile bir defaya mahsus yenilenmek üzere iki buçuk yıllık süre ile görevlendirilmektedir. Zirve Başkanı, ülkesinde herhangi bir görev üstlenememektedir.

                                                                                                      HALİS AKÜZÜM                                      

KAYNAKÇA

• Canbolat, İbrahim, S., (1998), Ulus-üstü Sistem ve Avrupa Birliği, İstanbul: Alfa Yayınları
• Dedeoğlu, Beril, (2001), Dünden Bugüne Avrupa Birliği, İstanbul: Boyut Kitapları.     
• Palabıyık, M. Serdar, Yıldız, Ali, (2007), Avrupa Birliği, Ankara: ODTÜ Yayıncılık.